Ο Διόνυσος είναι ο αρχαίος ελληνικός θεός της βλάστησης και της ανάπτυξης των δυνάμεων της ζωής. Ήταν ο θεός των αμπελιών, του κρασιού, του εκστατικού χορού, αλλά και της γονιμότητας και της παραγωγικότητας της γης.
Πρόκειται για έναν από τους πιο πλατιά, γεωγραφικά και κοινωνικά, διαδομένους θεούς, που
Ο μεθυσμένος Διόνυσος παίζει λύρα (βάρβυτο) και δυο σάτυροι χορεύουν γύρω του κρατώντας κρόταλα.
η επίσημη αρχαία θρησκεία δίδασκε ότι άνηκε στη δεύτερη γενιά των Ολύμπιων θεών, γεννημένος από το Δία και μια θνητή γυναίκα. Αλλά και η σύγχρονη έρευνα μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωρούσε το Διόνυσο ως ένα από τους νεώτερους θεούς ελληνικού πανθέου. Όμως σήμερα ξέρουμε ότι ο Διόνυσος, όπως και τόσοι άλλοι θεοί της βλάστησης, λατρευόταν στον ελληνικό χώρο τουλάχιστον από τους πρώιμους μυκηναϊκούς χρόνους. Το όνομα του σώθηκε σε κείμενα της γραμμικής γραφής Β από την Πύλο, πιθανότατα σε σχέση ήδη με το κρασί και η αποδεδειγμένη διονυσιακή λατρεία στους αρχαϊκούς χρόνους στο ναό της Αγίας Ειρήνης στην Κέα μοιάζει να συνεχίζει θρησκευτική παράδοση που ανεβαίνει μέχρι τον 15ο π.χ. αιώνα.
Ως προς την προέλευση του θεού το μόνο βέβαιο είναι ότι το πρώτο συνθετικό του ονόματος του σχετίζεται με το Δία, πατέρα του Διόνυσου στο μύθο και θεό με τον οποίο θρησκειολογικά έχει στενές ομοιότητες. Η έρευνα, στηριζόμενη και σε αρχαίες μαρτυρίες, προσπάθησε να συνδέσει το Διόνυσο είτε με τη Θράκη, είτε με την λυδική-φρυγική περιοχή της Μικρά Ασίας ή με τη χεττιτική παράδοση.
Υπάρχουν πολλοί μύθοι για τη γέννηση του Διόνυσου. Ο πιο γνωστός είναι αυτός που αναφέρει ότι ο Διόνυσος γεννήθηκε από την ένωση του Δία και της Σεμέλης, κόρη του Κάδμου και της Αρμονίας. Όμως η γέννηση πραγματοποιήθηκε κάτω από εξαιρετικές συνθήκες. Η Ήρα ζηλεύοντας την ερωμένη του άντρα της ,την έπεισε ενώ αυτή ήταν έγκυος, να ζητήσει από το Δία να παρουσιαστεί μπροστά της με όλη του τη δόξα. Πράγματι ο Δίας ικανοποίησε την επιθυμία της, αλλά η Σεμέλη κάηκε από τη φωτιά των κεραυνών που κρατούσε ο θεός, ο οποίος την τελευταία στιγμή πρόλαβε να αρπάξει από την κοιλιά της το μωρό. Επειδή δεν είχε συμπληρωθεί ο χρόνος κυοφορίας του μωρού ο Δίας έσκισε τις σάρκες του μηρού του και έβαλε μέσα το μωρό-Διόνυσο, Όταν ήρθε η ώρα να γεννηθεί τον έβγαλε ο Δίας από τον μηρό του και για αυτό λένε πως ο Διόνυσος γεννήθηκε δυο φορές. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές στο μύθο σχετικά με τη συνέχεια. Μιλούν για διάφορες νύμφες διαφόρων τόπων που ανέλαβαν να μεγαλώσουν το παιδί που ήταν χωρίς μητέρα. Η πιο γνωστή παραλλαγή αναφέρει τις νύμφες της Νύσσας, ενός μυθικού παραδείσου της αρχαιότητας, ως τροφούς του Διόνυσου.
Από Την θρησκεία τού τάφου και των κυναίδων τι περιμένατε; Γιαυτό κρατάμε τ΄αρχίδια μας όταν βλέπουμε παπάδες.
Ο βασικός αυτός μύθος του Διόνυσου σύντομα συνδέθηκε ή παραφράστηκε με άλλους ανάλογους μύθους, που εξέφραζαν τις ίδιες βασικές ιδέες της ανανέωσης της ζωής μέσα από το μυστήριο του θανάτου και της αναγέννησης. Σύμφωνα με αυτούς μόλις ανδρώθηκε ο Διόνυσος, ανακάλυψε τη χρησιμότητα του κρασιού, αλλά η πάντα εχθρική προς αυτόν Ήρα τον χτύπησε με μανία. Έτσι σε έκσταση ο Διόνυσος πλανήθηκε στην Αίγυπτο και στη Συρία, ώσπου έφτασε στη Φρυγία, εκεί η Κυβέλη τον μύησε στα μυστήριά της. Ώριμος πλέον ο θεός, περνά στην Ελλάδα για να διαδώσει τη λατρεία του. Η θρησκεία του όμως συναντά μεγάλη αντίδραση στους διάφορους τόπους και ο θεός πρέπει κάθε φορά να δείξει τη δύναμή του για να επιβληθεί.
Κατά τη μυθολογία τον συνόδευε ένας θίασος από αλλόκοτα όντα, Σάτυρους, Σειλινούς, Νύμφες και Μαινάδες, γυναίκες αφιερωμένες σ' αυτόν. Κατά την περιήγησή του στην Ελλάδα επισκέφθηκε την Βοιωτία, τη γενέτειρά του. Όταν κατέβηκε στην Αττική φιλοξενήθηκε από τον Ικάριο στον οποίο χάρισε ως δώρο το κρασί, το δώρο αυτό στάθηκε μοιραίο, γιατί οι βοσκοί που το γεύτηκαν, μέθυσαν και πιστεύοντας ότι δηλητηριάστηκαν σκότωσαν τον Ικάριο.
Ιδιαίτερα έχουν μελετηθεί οι διονυσιακές γιορτές στην Αθήνα, γιατί από αυτές ξεπήδησε το θέατρο. Μια πρώτη γιορτή ήταν τα Ωσχοφόρια, γινόταν στα τέλη Οκτωβρίου, με πομπή από ένα από τα αθηναϊκά ιερά του θεού, κατά την οποία δύο νέοι ντυμένοι γυναικεία κρατούσαν κληματίδες με τσαμπιά, τους ώσχους.
Πολύ πιο παλιά φαίνεται ότι ήταν τα Ανθεστήρια, που γιορτάζονταν από τις 11 ως τις 13 Ανθεστηριώνος, στο τέλος Φεβρουαρίου δηλαδή, και αντιστοιχούσαν με το άνοιγμα του νέου κρασιού. Γινόταν επίσης αναπαράσταση Ιερού γάμου μεταξύ του θεού και της συζύγου του άρχοντος-Βασιλέως σε ανάμνηση ίσως της ιστορίας με τον Θησέα και την Αριάδνη. Η γιορτή τελείωνε με τους «Χύτρους» μία μέρα αφιερωμένη στους νεκρούς και στον Ψυχοπομπό Ερμή.
Μία άλλη ιωνική γιορτή, τα Λήναια, γινόταν προς το τέλος Ιανουαρίου και φαίνεται ότι υπογράμμιζε το στοιχείο των μαινάδων που ονομάζονταν και λήναι. Κι εδώ γινόταν πομπή και μουσικοί αγώνες.
Τα κατ' αγρούς Διονύσια, αρχές Ιανουαρίου, ήταν η διονυσιακή γιορτή των αγροτών, που λάτρευαν ένα πολύ αρχαϊκό Διόνυσο που είχε τη μορφή ενός στύλου κοσμημένου με κληματίδες και ένα προσωπείο.
Ο Διόνυσος αυτός, μαζί με τα ομοιώματα φαλλών και ένα τράγο ως θύμα, πομπευόταν κατά τα Διονύσια, κατά τα οποία αναπτύχθηκαν και οι δραματικοί αγώνες. Αυτό το παρακολουθούμε καλύτερα στα Μεγάλα ή εν άστει Διονύσια, που γιορτάζονταν περισσότερες μέρες αργά τον Μάρτιο (9-14 Ελαφηβολιώνος). Το προσωπείο του θεού που στην υπόσταση του αυτή θεωρήθηκε ότι προέρχεται από τις Ελευθερές στα σύνορα της Βοιωτίας μαζί με τους φαλλούς και τον τράγο οδηγούνται με πομπή από την Ακαδημία στο ιερό του στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης, εκεί που χτίστηκε και το διονυσιακό θέατρο, και γίνονταν οι διθυραμβικοί χοροί. Τη δεύτερη μέρα την αφιέρωναν στην κωμωδία και τις τρεις τελευταίες στην τραγωδία. Τα Μεγάλα Διονύσια οργανώθηκαν τον 6ο π.χ. αιώνα. Ανάλογες γιορτές υπήρχαν σ' όλη την Ελλάδα.
Ο Διόνυσος σε καράβι με κλήμα αντί για κατάρτι και δελφίνια να τον συνοδεύουν, σκίτσο από τη μουσειοσυσκευή του Κέντρου Μελετών Ακρόπολης
Οι γνωστές επωνυμίες του Διόνυσου είναι Διμήτωρ και Δισσίτοκος (γεννημένος δηλ. δύο φορές), Μηρορραφής, Πυριγενής, Λιαίος, (που διαλύει τα λίπη), Ληναίος, Ίακχος, και κυρίως Βάκχος, από εκεί οι Βάκχες-Μαινάδες και το ρήμα βακχεύω.
Αρχικά ο Διόνυσος εμφανιζόταν στην τέχνη με γενειάδα , αργότερα ως νέος αγένειος με μακριά μαλλιά. Συνήθως είναι ντυμένος με ποδήρη χιτώνα και φορά στεφάνι από κισσό. Άπειρες είναι οι παραστάσεις του θεού και των συνοδών του σε αγγεία. Πολύ γνωστός είναι ο Διόνυσος βρέφος τον οποίο κρατάει ο Ερμής του Πραξιτέλους. Ένα κολοσσιαίο ατελείωτο άγαλμα του σώζεται στα αρχαία λατομεία της Νάξου. Πολύ συχνά συναντούμε παραστάσεις του σε ψηφιδωτά δάπεδα.
Σύμβολα του Διόνυσου ήταν ο θύρσος, το αγγείο κάνθαρος, ο κισσός, οι κληματίδες, οι μάσκες του θεάτρου, ο φαλλός σύμβολο της γονιμότητας. Τα ζώα του ήταν ο τράγος, ο γάιδαρος και ο πάνθηρας.
Φωτεινή Ε. Βαγενά
mknews.eu
from The Secret Real Truth http://bit.ly/2ENWox5
via IFTTT
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου