Τι πραγματικά είναι η αυτοεπίγνωση;
H αυτοεπίγνωση δεν είναι μία συμπαγής έννοια. Πρόκειται για μια λεπτή ισορροπία δύο ιδιαίτερων, ίσως αντίθετων, απόψεων.
Η αυτοεπίγνωση φαίνεται να έχει γίνει της «μόδας» τελευταία και δικαίως μάλιστα αφού όντως προσφέρει σημαντικά οφέλη. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι όταν βλέπουμε τον εαυτό μας με μεγαλύτερη σαφήνεια, έχουμε περισσότερη αυτοπεποίθηση και είμαστε πιο δημιουργικοί. Παίρνουμε πιο καλές αποφάσεις, χτίζουμε πιο δυνατές σχέσεις και επικοινωνούμε με πιο παραγωγικό τρόπο. Είναι λιγότερο πιθανό να πούμε ψέματα, να διαπράξουμε απιστία ή να κλέψουμε. Τέλος, γινόμαστε πιο αποτελεσματικοί ηγέτες αυξάνοντας τα επίπεδα ικανοποίησης των υπαλλήλων.
Ως οργανωτικός Ψυχολόγος, έχω συνειδητοποιήσει ότι η αυτογνωσία πρόκειται για μία επιτεύξιμη δεξιότητα. Όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με την έρευνα της αυτοεπίγνωσης, εντυπωσιάστηκα από το κενό που υπάρχει ανάμεσα στην επιστήμη και την πρακτική της αυτοεπίγνωσης. Απο όλες τις απόψεις, ξέραμε λίγα σχετικά με το πως μπορούμε να βελτιώσουμε αυτή την σημαντική δεξιότητα.
Πριν από τέσσερα χρόνια, μαζί με την ερευνητική μου ομάδα ξεκινήσαμε μια μεγάλη έρευνα για την αυτοεπίγνωση. Μελετήσαμε δέκα ξεχωριστές έρευνες με σχεδόν 5.000 συμμετέχοντες, εξετάζοντας τι είναι πραγματικά η αυτοεπίγνωση, γιατί την χρειαζόμαστε και πώς μπορούμε να την αναπτύξουμε.
Σχετικά με την έρευνα
Η έρευνα μας αποκάλυψε πολλά απροσδόκητα εμπόδια, μύθους και αλήθειες σχετικά με το τι είναι η αυτοεπίγνωση και τι χρειάζεται για να βελτιωθεί. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι έχουν αυτοεπίγνωση, στην πραγματικότητα είναι μία σπάνια δεξιότητα. Εκτιμούμε ότι μόνο ένα 10%-15% των ανθρώπων που ερευνήθηκαν πληρούν τα κριτήρια. Διακρίναμε τρία συγκεκριμένα στοιχεία, τα οποία μας βοήθησαν να δημιούργησουμε έναν πρακτικό οδηγό για το πως οι ηγέτες μπορούν να μάθουν να βλέπουν τον εαυτό τους με μεγαλύτερη σαφήνεια.1. Υπάρχουν δύο τύποι αυτοεπίγνωσης
Τα τελευταία 50 χρόνια, οι ερευνητές έχουν χρησιμοποιήσει διάφορους όρους για την αυτοεπίγνωση. Για παράδειγμα, κάποιοι την θεωρούν ως την ικανότητα να ελέγχουμε τον εσωτερικό μας κόσμο, ενώ άλλοι σαν μια προσωρινή κατάσταση αυτο-συνείδησης. Τέλος, κάποιοι άλλοι την περιγράφουν ως την διαφορά ανάμεσα στο πως βλέπουμε εμείς τους εαυτούς μας και πως μας βλέπουν οι άλλοι.Γι' αυτό πριν εστιάσουμε στη βελτίωση της αυτοεπίγνωσης, θα πρέπει πρώτα να συνθέσουμε τα ευρήματα και να δημιουργήσουμε έναν ορισμό.
Μέσα από τις έρευνες που εξετάσαμε, αναδείχθηκαν δύο βασικές κατηγορίες αυτοεπίγνωσης.
1) Εσωτερική αυτοεπίγνωση: περιλαμβάνει το πόσο καθαρά αντιλαμβανόμαστε τις αξίες μας, τα πάθη μας, τους στόχους μας, τις αντιδράσεις μας (συμπεριλαμβανομένων των σκέψεων, των συναισθημάτων, των συμπεριφορών, των δυνατών και αδύναμων σημειών μας), την επίδρασή μας στους άλλους κατά πόσο ταιριάζουμε με το περιβάλλον μας. Βρήκαμε, επίσης, ότι συνδέεται με υψηλότερη ικανοποίηση στην εργασία και στις σχέσεις, με τον προσωπικό και τον κοινωνικό έλεγχο, και με την ευτυχία. Αντίθετα, συσχετίζεται αρνητικά με το άγχος, το στρες και την κατάθλιψη.
2) Η εξωτερική αυτοεπίγνωση: σημαίνει ότι αντιλαμβανόμαστε το πως οι άλλοι άνθρωποι μας βλέπουν σε σχέση με την λίστα των χαρακτηριστικών που προαναφέραμε. Στην έρευνά μας δείξαμε ότι οι άνθρωποι που ξέρουν πως τους βλέπουν οι άλλοι άνθρωποι, έχουν πιο αναπτυγμένη ενσυναίσθηση και ξέρουν να «μπαίνουν στη θέση του άλλου».
Εύκολα, λοιπόν, μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι όταν κάποιος είναι καλός στον έναν τύπο αυτοεπίγνωσης, είναι καλός και στον άλλο. Αλλά η έρευνα δεν απέδειξε κάποια σχέση μεταξύ των δύο. Τελικά, καταλήξαμε σε τέσσερις τύπους, καθένας με διαφορετικά χαρακτηριστικά, τα οποία μπορούν να βελτιωθούν:
Το σημαντικό, να θυμάται κανείς, είναι ότι η αυτοεπίγνωση δεν είναι ένα πράγμα. Πρόκειται για μια λεπτή ισορροπία δύο ιδιαίτερων, ίσως αντίθετων, απόψεων.
2. Η εμπειρία και η δύναμη της αυτοεπίγνωσης
Σε αντίθεση με την κοινή γνώμη, οι έρευνες απέδειξαν ότι οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν πάντα από την εμπειρία, ότι η εξειδίκευση δεν βοηθάει να διακρίνουμε την λάθος πληροφορία και ότι όταν βλέπουμε τους εαυτούς μας πολύ έμπειρους, μπορεί να μας εμποδίσει από το να κάνουμε σωστά την εργασία μας, και να αμφισβητούμε τις υποθέσεις μας.Η εμπειρία μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη αυτοπεποίθηση σχετικά με την επίδοσή μας, καθώς επίσης και να μας οδηγήσει σε υπερβολική αυτοπεποίθηση σχετικά με τα επίπεδα αυτογνωσίας μας. Για παράδειγμα, μια έρευνα έδειξε ότι τα πιο έμπειρα στελέχη ήταν λιγότερο ακριβή στην αξιολόγηση της αποδοτικότητάς τους σε σχέση με τα λιγότερο έμπειρα στελέχη.
Όση περισσότερη δύναμη έχει ένας ηγέτης, τόσο περισσότερο πιθανό είναι να υπερεκτιμήσει τις δεξιότητες και ικανότητες του.
Μια έρευνα στην οποία συμμετείχαν πάνω από 3.600 ηγετικά στελέχη, που ανήκαν σε μία ευρεία γκάμα κλάδων βρήκε ότι τα πιο υψηλόβαθμα στελέχη υπερεκτιμούσαν σε σημαντικό βαθμό τις δεξιότητες τους (σε σύγκριση με τις απόψεις των άλλων). Για την ακρίβεια, αυτό το μοτίβο βρέθηκε σε 19 από τις 20 ικανότητες που αξιολογήθηκαν και συμπεριλάμβανε και την συναισθηματική αυτοεπίγνωση, την ακριβή αυτο-αξιολόγηση, την ενσυναίσθηση, την αξιοπιστία και την ικανότητα ηγεσίας.
Οι ερευνητές προτείνουν δύο εξηγήσεις για αυτό το φαινόμενο. Πρώτον, από την πλευρά τους, τα υψηλόβαθμα στελέχη έχουν λιγότερους ανθρώπους από «πάνω» τους για να τους παρέχουν μία ειλικρινή ανατροφοδότηση. Δεύτερον, όσο περισσότερη δύναμη έχει ένας ηγέτης, τόσο λιγότερο άνετοι είναι οι άνθρωποι στο να κάνουν μια εποικοδομιτική κριτική, από φόβο μην χάσουν την δουλειά τους.
Δεν χρειάζεται όμως να είναι απαραίτητα έτσι. Μια ανάλυση έδειξε ότι τα πιο πετυχημένα στελέχη, με βάση τη βαθμολογία σε μια αξιολόγηση αποδοτικότητας, συχνά αναζητούν την κριτική ανατροφοδότηση (από τα αφεντικά τους, τους συναδέλφους τους). Έχουν περισσότερη αυτογνωσία και οι άλλοι επίσης τους θεωρούν αποδοτικούς.
Παρόμοιως, στην έρευνα μας, βρήκαμε ότι οι άνθρωποι που κατάφεραν να βελτιώσουν την εξωτερική τους αυτοεπίγνωση το έκαναν αναζητώντας την γνώμη των «αγαπημένων» τους κριτών, δηλαδή των ανθρώπων που ενδιαφέρονται πραγματικά γι' αυτούς και είναι πρόθυμοι να τους πουν την αλήθεια. Για να διασφαλίσουν ότι δεν αντιδρούν υπερβολικά ή δεν διορθώνονται βασιζόμενοι στη γνώμη ενός και μόνο ατόμου, φροντίζουν να λαμβάνουν υπόψη τους τις δύσκολες απόψεις ή ακόμα κι αυτές που προκαλούν έκπληξη.
3. Η ενδοσκόπηση δεν βελτιώνει πάντα την αυτοεπίγνωση
Είναι ευρέως γνωστό ότι η ενδοσκόπηση, η προσεκτική εξέταση δηλαδή των αιτιών των σκέψεων, των συναισθημάτων και των συμπεριφορών μας, βελτιώνει την αυτοεπίγνωση. Άλλωστε ο καλύτερος τρόπος να γνωρίσουμε τον εαυτό μας είναι να συλλογιστούμε γιατί είμαστε αυτοί που είμαστε.Παρ' όλα αυτά, το πιο εντυπωσιακό εύρημα ήταν ότι οι άνθρωποι που κάνουν ενδοσκόπηση έχουν χαμηλότερη αυτοεπίγνωση και δεν νιώθουν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από τη δουλειά τους και τη ζωή τους. Κι άλλες έρευνες έχουν δείξει παρόμοια αποτελέσματα.
Το πρόβλημα με την ενδοσκόπηση δεν είναι ότι είναι αναποτελεσματική, αλλά ότι οι περισσότεροι άνθρωποι την κάνουν με λάθος τρόπο. Για να το καταλάβουμε, ας δούμε ποια είναι η πιο κοινή ενδοσκοπική ερώτηση: «Γιατί;». Αυτό ρωτάμε όταν θέλουμε να καταλάβουμε τα συναισθήματά μας (Γιατί συμπαθώ αυτόν τον συνάδελφο πιο πολύ από τους άλλους συναδέλφους;), ή τις απόψεις μας (Γιατί είμαι τόσο ενάντια σε αυτή τη γνώμη;).
Όπως αποδεικνύεται, το «γιατί» είναι μία εντελώς αναποτελεσματική ερώτηση αυτοεπίγνωσης. Η έρευνα έδειξε ότι απλά δεν έχουμε «πρόσβαση» σε τόσες πολλές ασυνείδητες σκέψεις, αισθήματα και κίνητρα. Και ακριβώς επειδή όλα αυτά είναι έξω από το συνειδητό μας, έχουμε την τάση να επινοούμε απαντήσεις, οι οποίες μοιάζουν αληθινές αλλά συχνά είναι λανθασμένες. Για παράδειγμα, μετά από ένα ασυνήθιστο ξέσπασμα μιας συναδέλφου, ο νέος διευθυντής μπορεί να συμπεράνει ότι αυτό συνέβη επειδή δεν είναι ικανή ενώ στην πραγματικότητα η αιτία ήταν μια υπογλυκαιμία.
Συνεπώς, το πρόβλημα με την ερώτηση «γιατί;» δεν είναι το πόσο λάθος είμαστε αλλά το πόση αυτοπεποίθηση έχουμε ότι είμαστε σωστοί. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος λειτουργεί με έναν ορθολογικό τρόπο, και η κρίση μας σπάνια είναι απαλλαγμένη από προκαταλήψεις.
Μία άλλη αρνητική συνέπεια του να αναρωτιόμαστε «γιατί», ειδικά όταν προσπαθούμε να εξηγήσουμε κάποια ανεπιθύμητη συμπεριφορά, είναι το γεγονός ότι προκαλεί αρνητικές σκέψεις.
Αν, λοιπόν, το «γιατί» δεν είναι η κατάλληλη ερώτηση για την ενδοσκόπηση, υπάρχει κάποια καλύτερη;
Στην έρευνά μας πήραμε συνεντεύξεις από ανθρώπους με υψηλή αυτοεπίγνωση για να διαπιστώσουμε κατά πόσο προσλαμβάνουν την ενδοσκόπηση με διαφορετικό τρόπο.Πράγματι υπήρξε ένα καθαρό μοτίβο: το «γιατί» αναφερόταν λιγότερες από 150 φορές ενώ το «τι» περισσότερες από 1.000 φορές. Η ερώτηση «τι» μας βοηθάει να παραμένουμε αντικειμενικοί, συγκεντρωμένοι και προσηλωμένοι στους νέους στόχους μας.
Αυτά τα ποιοτικά ευρήματα υποστηρίζονται και από άλλες έρευνες. Σε μία έρευνα, οι ψυχολόγοι Γκρέγκορυ Χίξον και Γουίλιαμ Σουάν, έδωσαν αρνητική ανατροφοδότηση σε μια ομάδα μαθητών αναφορικά με ένα τεστ που αξιολογούσε την «κοινωνικότητα, τη συμπάθεια και το ενδιαφέρον». Σε κάποιους δόθηκε χρόνος να σκεφτούν γιατί ήταν έτσι όπως ήταν, ενώ σε άλλους τους ζητήθηκε να σκεφτούν τι είδους άνθρωποι ήταν.
Όταν, λοιπόν, οι ερευνητές αξιολόγησαν την ακρίβεια της ανατροφοδότησης, οι φοιτητές που χρησιμοποίησαν το «γιατί» είχαν αναλώσει την ενέργεια τους στο να προσπαθούν να εκλογικεύσουν και ίσως και να αρνηθούν αυτό που είχαν μάθει, ενώ οι φοιτητές που χρησιμοποίησαν το «τί» ήταν πιο ανοιχτοί στη νέα πληροφορία και πως θα μπορούσαν ενδεχομένως να μάθουν από αυτήν.
Όλα αυτά συμβάλλουν στο εξής συμπέρασμα: Οι ηγέτες που χτίζουν τόσο την εσωτερική όσο και την εξωτερική αυτοεπίγνωση, που αναζητούν την ειλικρινή ανατροφοδότηση από αγαπημένους κριτές τους και που ρωτάνε «τι» αντί για «γιατί», μπορούν να μάθουν να βλέπουν τον εαυτό τους με μεγαλύτερη σαφήνεια και έτσι, να αποκομίσουν τα πολλά οφέλη που προσφέρει η ανεπτυγμένη αυτογνωσία.
Επίσης, ανεξάρτητα με το πόση πρόοδο κάνουμε, υπάρχουν πάντα πολλά να μάθουμε. Και αυτό είναι που κάνει το ταξίδι της αυτογνωσίας τόσο συναρπαστικό.
Πηγή: hbr.org
Συγγραφέας: Tasha Eurich
Απόδοση: Λίλιαν Θάνου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
from The Secret Real Truth https://ift.tt/2C61wwT
via IFTTT
